Olympische goden

De Olympische goden, de twaalf goden, of Olympiërs, zijn de godheden uit de Griekse mythologie, die op de berg Olympus woonden.

Goden en godinnen op deze pagina

Zeus

Zeus is de oppergod, die heerste vanaf de berg Olympus. Hij was een zoon van Kronos en Rheia, twee van de twaalf Titanen, de machtige zonen en dochters van Ouranos, de hemelgod.

Zeus was als enige zoon ontsnapt aan Kronos' vraatzucht, die was opgewekt toen Gaia voorspelde dat een van zijn zonen hem eens van de troon zou stoten. Om dit te voorkomen verzwolg hij al zijn kinderen. Maar de verdrietige Rheia wist de geboorte van Zeus geheim te houden en zij verborg hem in een verafgelegen, donkere grot op Kreta waar hij werd opgevoed door de nimfen. Daar dronk hij melk van de geit Amalthea en brachten de bijen hem honing. Adriasteia en Ida, dochters van Melisseus, verzorgden hem. Ook de priesters van die streek, de Koureten, hielpen mee de jonge god te beschermen. Ze bewaakten de grot en als hij huilde sloegen ze hard op hun wapenrusting, zodat Kronos het niet zou horen.
Toen Zeus als volwassen man zijn vader met zijn bestaan confronteerde en van hem eiste dat hij zijn verslonden, maar onsterfelijke kinderen weer terug zou geven, ontbrandde een zware strijd om de macht. Het ging tussen Zeus enerzijds en Kronos met de meeste Titanen anderzijds. Zeus bevrijdde de Cyclopen en de honderdarmige reuzen (de Hekatoncheiren) uit Kronos' gevangenis in de Tartarus en verzekerde zich op die manier van hun hulp. Hij slingerde zijn belangrijkste wapen, de door de Cyclopen gemaakte bliksemschichten, van de Olympus naar beneden en bleef dat net zo lang doen tot hij de overwinning had behaald. Zo verkreeg Zeus heerschappij over de wereld. De door Kronos verzwolgen broers en zusters van Zeus (Poseidon, Hades, Hera, Hestia en Demeter) werden uit hem bevrijd. Zo kwam er een nieuwe generatie goden, die van de Olympische goden, aan de macht.

Plaatje van Zeus

Beeld van Zeus en zijn adelaar

Hera

Hera is de dochter van de titanen Kronos en Rhea, en daarmee de zuster van Zeus, de koning van hemel en aarde, en is tevens diens echtgenote. Hera was de godin van het huwelijk en van de vruchtbaarheid.

Oorspronkelijk was Hera enkel de beschermgodin van het huwelijk. Al spoedig stond zij echter symbool voor de lucht en de atmosfeer die de vruchtbaarheid brengt. Ze werd gezien als de beheerseres van hemel en aarde. Haar naam betekent "meesteres van alles wat bestaat". Net als haar gemaal is ze in staat om allerlei weersverschijnselen zoals donder en bliksem over de aarde te laten neerdalen. Omdat ze de echtgenoot van de oppergod is, wordt ze door de andere goden met veel eerbied en respect behandeld. Iedereen staat voor haar op als ze de zaal binnenkomt.

Plaatje van Hera

De zogenaamde “Hera Ludovisi”, die feitelijke Antonia minor voorstelt (Palazzo Altemps)

Poseidon

Poseidon is in de Griekse mythologie de god die heerst over de zee, de wateren en hun goden. Hij wordt vaak afgebeeld met een drietand.

In de overgeleverde Lineair B-kleitabletten komt de naam PO-SE-DA-O-NE ("Poseidon") vaker voor dan DI-U-JA (Zeus), wat erop lijkt te wijzen dat Poseidon in hoog aanzien stond bij de Myceners. Het is echter mogelijk dat we dit moeten nuanceren omdat Poseidon de voornaamste god in Pylos lijkt te zijn geweest, waar een groot aantal van deze tabletten is teruggevonden. Een vrouwelijke variant, PO-SE-DE-IA, is ook gevonden en duidt vermoedelijk op een verdwenen partnergodin. Tabletten uit Pylos melden offergaven die waren bestemd voor "de Twee Koninginnen en Poseidon" en aan "de Twee Koninginnen en de Koning", hoewel wa-na-so-i door Chadwick als een plaats of gebouw wordt beschouwd. Indien de "Twee Koninginnen" slaat op godinnen, gaat het waarschijnlijk om de aardgodinnen Demeter en Persephone of hun voorgangsters, godinnen die in latere perioden niet meer werden geassocieerd met Poseidon.

Demeter

Demeter (Oudgrieks: Δημήτηρ, Dêmếtêr) is een figuur uit de Griekse mythologie. Zij was de dochter van Kronos en Rhea en dus een zus van Zeus, Poseidon, Hades, Hera en Hestia. Demeter was de godin van de landbouw en de gewassen (op de eerste plaats van het graan). Ze wordt vaak afgebeeld met een korenaar in de hand.

De opvatting van Demeter als de moeder aarde behoort tot haar oorspronkelijk wezen. Ze is nauw verwant met Gaia en Rhea Cybele, hoewel zij toch een andere persoonlijkheid heeft. Men kan haar veilig voor een van de oudste, Pelasgische (het vóór-Helleense Griekenland) godheden van Griekenland houden, vandaar haar bijnaam Pelasgis. Wat sommige schrijvers omtrent haar Egyptische oorsprong en omtrent haar identiteit met de Egyptische godin Isis hebben beweerd, schijnt onaannemelijk. Demeter was de zuster van Poseidon en de schoonzuster van Hera. Maar Demeter had stiekem een oogje op Zeus. Hera wist dit en deed er alles aan om haar te vernietigen.

Hermes

Hermes (Oudgrieks: Ἑρμῆς, ook Hermeias Ἑρμείας, Dorisch: Ἑρμᾶς) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is een zoon van de oppergod Zeus en de bergnimf Maia en is met name bekend als god van de handel, de reizigers, de wegen en de dieven. Hij is ook de boodschapper van de goden.

Er was eens een mooie nimf, Io genaamd, die bij Hera in dienst trad als dienstmaagd. Zij was werkelijk beeldschoon en Zeus kreeg al snel een oogje op haar. Hera, die wel doorhad dat Io een mooie vrouw was, werd langzaamaan jaloers. Om Io te beschermen tegen Hera's jaloezie toverde Zeus haar om in een koe. Hera had dit echter door en beval Zeus haar de koe te geven als een cadeautje, waarop zij de koe aan de herder Argos gaf. Argos was een reus met honderd ogen en zelfs als hij sliep had hij nog twee ogen over om de wacht te houden over zijn kudde. Ondanks deze tegenslag ging Zeus niet bij de pakken neer zitten, maar in plaats daarvan gaf hij de slimme Hermes opdracht om Io te bevrijden. Hermes, die een verzoek van de oppergod niet in de wind kon slaan, toog op weg naar Nemea, de stad waar Argos Io gevangen hield. Na een kort praatje met Argos speelde Hermes een deuntje op zijn fluit, zo slaapverwekkend dat zelfs de laatste twee ogen van Argos zich sloten. Hermes hakte toen het hoofd van Argos af en bevrijdde Io. Toen Hera dit bemerkte stuurde zij een horzel die de arme koe op hol deed slaan; Io rende door het hele land tot zij ten slotte bij Epirus in zee sprong; deze zee werd later ook de Ionische Zee genoemd. In Egypte gaf Zeus Io haar normale gedaante weer terug. Het dode lichaam van Argos bleef ook niet onaangetast: Hera pakte alle honderd ogen en strooide die over de staart van haar lievelingspauw heen.

Pallas Athena

Pallas Athena (ook Athena of Athene) (Attisch: Παλλὰς Ἀθηνᾶ, Pallás Athêna, Ἀθήνη, Athénē) is een van de voornaamste godinnen uit het Griekse pantheon. Ze had diverse functies: ze was godin van de beheerste oorlogvoering en vrede. Ze was ook godin van de wijsheid (filosofie), beschaving, de politieke gemeenschap van de stad en beschermster van verschillende Griekse steden, in het bijzonder Athene. Ze was beschermgodin van handwerklieden (ambachtelijke arbeid, zoals de weefkunst) en kunstenaars.

Athena's naam is mogelijk van Lydische origine. Het is mogelijk een samengesteld woord, deels afgeleid van het Tyrreense "ati", dat "moeder" betekent, en de naam van de Hurritische godin "Hannahanna", die vaak werd ingekort tot "Ana". In het Myceens verschijnt ze mogelijk in een enkele inscriptie op de Lineair B-tabletten: A-ta-na-po-ti-nin-ja /Athana potniya/ komt voor in een tekst uit de Laat-Minoïsch II-"Kamer van de strijdwagentabletten" te Knossos, dat het allervroegste Lineair B-archief is. Hoewel dit vaak wordt vertaald als "Meesteres Athena", betekent het letterlijke "potnia van At(h)ana", dat mogelijk "dame van At(h)ana" betekent; maar het is onduidelijk of er een verband is met de stad Athene. We vinden eveneens A-ta-no-dju-wa-ja /Athana diwya/, waarvan het laatste deel de Lineair B-spelling is van wat we kennen uit het Oud-Grieks als Diwia (Myceens di-u-ja of di-wi-ja), de zogenaamde "goddelijke" Athena, die ook een weefster en godin van de ambachten was.

Plaatje van Athena

Pallas Athena (zogenaamde "Pallas Velletri, kopie van Grieks origineel uit 420-410 v.Chr. van Alcamenes of Cresilas, Louvre).

Ares

Ares (Oudgrieks: ῎Αρης, Arês; genitivus Ἄρεως, Areôs) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is de god van de oorlog en personificatie van de krijgslust.

De god Ares is de zoon van Zeus en Hera (Homeros, Ilias V 890; Hesiodos, Theogonia 921f.). Volgens Homeros, is hij de noodlottige aanstichter van de bloedige strijd, een moordzuchtige krijger, die het hoogste genot vindt in wapengekletter en het aanrichten van een bloedbad, zich met vreugde in de vijandelijke rijen stort, en juicht bij het vallen van de verslagenen, bij de doodskreten van de stervenden en bij het aanschouwen van het met lijken bedekte slagveld. Toch belichaamt Ares ook de deugden van oorlogsvoering. Homeros omschrijft Meriones, bijvoorbeeld, met de woorden “stoutmoedig als Ares”, “zo dapper als Ares” (Ilias XIII 295-330, vert. M.A. Schwartz) en “als Ares zo snel” (Ilias XIII 529). Nestor duidt de Griekse soldaten in een toespraak ook wel aan als “dienaars van Ares” (Ilias VI 50-85). Ook de epitheta die Homeros hanteert om Ares te beschrijven duiden op zijn krijgskundig vermogen. De meest voorkomende is ‘mannenverdelger’, maar daarnaast worden ook ‘met bloed bevlekte’ en ‘muurbestormer’ gebruikt (Ilias V 450-460)

Aphrodite

Aphrodite (Oudgrieks: Ἀφροδίτη, Aphrodítē) is in de Griekse mythologie de godin van onder andere de liefde, de schoonheid, de seksualiteit en de vruchtbaarheid. Sommigen beschouwen haar ook als de godin van het evenwicht. Ze is voortgekomen uit de Fenicische godin Astarte, maar door de Grieken zo naar hun aanleg en behoeften hervormd, dat zij een echt Griekse godin is geworden.

Er bestaan verschillende verhalen omtrent Aphrodites geboorte in de Griekse mythologie of wat daartoe gerekend mag worden. Volgens Homerus was ze een dochter van Zeus en Dione, een titanide of oceanide.[9] Met deze moeder, het symbool van de vruchtbaarheid van de natuur, die het in haar gestrooide zaad met rijke oogst teruggeeft, werd Aphrodite soms geïdentificeerd, hoewel Theia (Dione) als afzonderlijk goddelijk wezen haar eigen betekenis en persoonlijkheid had.

Apollo

Apollo (Oudgrieks: Ἀπόλλων, Apóllôn, of Ἀπέλλων, Apéllôn) was een van de belangrijkste godheden van de Griekse mythologie. Zijn eredienst was van alle goden het wijdst verspreid onder het Griekse volk en genoot het hoogste aanzien. Onder de verlatiniseerde naam Apollo raakte hij bekend in Rome.

Hoewel hij is uitgegroeid tot de meest Griekse van de goden, lijkt Apollo relatief laat naar Griekenland te zijn gekomen. Hij werd mogelijk aan het eind van de Myceense beschaving (ca. 1200-1100 v.Chr.) naar Griekenland gebracht door de invallende Doriërs, hoewel het ook mogelijk is dat hij afkomstig was uit het Hettitische Klein-Azië. Men is er intussen van overtuigd dat zijn oorsprong in Centraal-Anatolië ligt (zie Hyperborea).Een aanwijzing is dat in de Homerische hymne aan Apollo wordt verhaald hoe de god over Delos naar Delphi kwam. Zijn epitheton Hekatos (vér treffende) kan men in verband brengen met de Carische Hekate. Op Hettitische spijkerschrifttabletten (het zogenaamde verdrag van Alaksandu tussen de Hettieten en Wilusa, wat wel met Troje wordt vereenzelvigd) komt de naam Appaliunas of Apalunas voor, waarschijnlijk nauw verwant met Apollo.

Artemis

Artemis (Oudgrieks: Ἄρτεμις) is een godin uit de Griekse mythologie. Zij behoorde daarna tot de twaalf goden van het Griekse Pantheon en is daar een dochter van de oppergod Zeus en Leto en tweelingzus van Apollo.

Toen Hera, de vrouw van Zeus, ontdekte dat Leto zwanger was van haar man verbande Hera Leto naar het drijvende eiland Delos. Het eiland was omringd door zwanen. Artemis werd het eerst geboren en hielp daarna haar moeder bij de geboorte van Apollo. De wraak van Hera was zoet. Ze liet Leto negen dagen en negen nachten lijden bij de geboorte van Apollo. Er zijn meerdere versies van dit verhaal. Zo zwierf volgens de Homerische hymne aan Apollo (3) Leto langs allerlei streken en eilanden, die haar echter niet durfden te ontvangen. Uiteindelijk kwam zij bij Delos aan, waaraan zij voorspiegelde dat een tempel van Apollo het eiland rijkdom zou brengen. Hierop stond Delos Leto toe haar kinderen daar ter wereld te brengen.

Hephaistos

Hephaistos (Oudgrieks: Ἥφαιστος) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is de god van de smeedkunst, het vuur en de ambachtslieden en is smid van de goden. Volgens sommige bronnen (Homerus, e.a.) was hij de zoon van Zeus en Hera, volgens anderen (Hesiodus) was hij alleen de zoon van Hera.

Hij had sterke armen, zoals elke smid, en onderontwikkelde benen. Hephaistos was echter ook nog mank. In Homerus' Ilias wekt zijn verschijnen bij de goden het ‘Homerisch gelach’. Voor zijn mankheid bestaan twee verklaringen. Volgens de ene was Hephaistos bij een echtelijke twist tussen zijn ouders aanwezig en toen hij zich erin mengde om zijn moeder te verdedigen, pakte zijn vader hem bij een been en wierp hem van de Olympus naar beneden. Een volk uit Thracië, de Sintiërs, dat met een volksverhuizing op Lemnos was terechtgekomen (daar was Hephaistos neergekomen bij zijn val), verpleegde hem maar hij bleef mank.

Dionysos

Dionysos (Oudgrieks: Διόνυσος, Diónysos; Διώνυσος, Diṓnysos) of Bakchos (Grieks: Βάκχος, Bákchos), soms ook Iakchos (Grieks: Ἵακχος) of Bromios, is een figuur uit de Frygische, Thracische en Griekse mythologie. Hij is de god van wijn(bouw) en fruitteelt, de groeikracht van de aarde, van wetten, de menselijke beschaving, geestdrift en enthousiasme, poëzie, theater en muziek. Als god van vrede brengt hij mensen tot elkaar en als overwinnaar op de dood is hij god van de onderwereld. Hij had in verschillende opzichten een belangrijke invloed op het leven, denken en werken van de Grieken en Romeinen.

Dionysos was de zoon van Zeus en Semele, de dochter van de Thebaanse koning Kadmos. De liefde die Zeus voor Semele koesterde wekte in hoge mate de jaloezie van Hera op. Zij ging onder een valse gedaante (Beroë) naar Semele en overreedde haar om Zeus te vragen om als bewijs dat hij werkelijk de god van de hemel was, zich aan haar in al zijn heerlijkheid zou vertonen. Door een eed gebonden moest Zeus het dwaze verzoek inwilligen, maar toen hij in de volle vuurgloed van zijn bliksem tot de ongelukkige kwam, verbrandde zij met haar huis.

Plaatje van Dionysos

Dionysos met lauwerkrans (laurier) - Romeinse kopie (ca. 40 - 60 n.Chr.) van een Grieks beeld (ca. 350 - 325 v.Chr.)